Jak przeprowadzić transport zwierząt?

Transport zwierząt do jedno z najtrudniejszych zagadnień logistycznych. Wymaga nie tylko spełnienia szeregu wymogów formalnych, ale także dozy empatii od osób odpowiedzialnych za taki transport. Bo pomimo tego, że los tych zwierząt jest najczęściej przesądzony, wcale nie oznacza to, że nie można zminimalizować ich stresu, strachu czy nawet cierpienia. Poniżej przedstawiamy wymogi formalne dotyczące transportu żywych zwierząt, a także najlepsze praktyki związane z takim przedsięwzięciem.

Transport zwierząt – najważniejszy akt prawny

Najważniejszym aktem prawnym, który mówi o zasadach transportu żywych zwierząt, jest Rozporządzenia Rady (WE) 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. ws. ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97.

Jest to rozległy dokument, który mówi o transporcie zwierząt w bardzo szerokim kontekście, a stosować się do niego muszą wszystkie podmioty działające na terenie Unii Europejskiej. Z punktu widzenia przewoźnika, jest tam jednak kilka kluczowych informacji.

Nadrzędna jest taka, że wspomniane przepisy dotyczą transportu komercyjnego, czyli związanego z działalnością zarobkową (nie wlicza się w nią na przykład transport zwierząt do weterynarza, ale na przykład na targi lub do rzeźni już tak) na odległość przekraczającą 65 kilometrów.

Zasady transportu zwierząt

Przewoźnik, który zdecyduje się zająć transportem zwierząt, znajdzie we wspomnianym rozporządzeniu wymagania, do których zalicza się posiadanie zezwolenia dla firmy, a także licencji dla kierowcy lub ewentualnie konwojenta. Oba dokumenty wydaje odpowiedni organ – w Polsce jest to Powiatowy Inspektorat Weterynarii. Zezwolenie ważne jest 5 lat.

Aby dokonywać przewozów, wymagane są odpowiednie pojazdy do transportu zwierząt. Rozporządzenie nie mówi szczegółowo o ich wymiarach, ale zaznacza, że muszą one być dostosowane do gatunku przewożonych zwierząt. Dodatkowo, powinny zapewniać bezpieczeństwo zarówno przy transporcie, jak i załadunku oraz ochronę przed warunkami atmosferycznymi – zarówno chłodem, jak i gorącem. Spód pojazdu ma być również wyłożony ściółką.

Jeśli transport zwierząt ma trwać powyżej 8 godzin, należy zapewnić im dostęp do paszy i wody. Nie można zapomnieć również o higienie – pojazdy do transportu zwierząt powinny być po każdej trasie dokładnie myte.

Transport zwierząt – wymagane dokumenty

Osoba wykonująca transport zwierząt musi mieć przy sobie komplet dokumentów dotyczących ładunku. Te powinny zawierać takie informacje jak:

pochodzenie zwierząt;
dane właściciela;
datę wyjazdu;
miejsce wyjazdu;
miejsce dostawy;
szacowany czas podróży.

Bardzo istotną kwestią przy międzynarodowym transporcie zwierząt jest konieczność posiadania dokumentów dotyczących ładunku w dwóch językach – kraju, z którego prowadzony jest transportu i kraju docelowego.

Transport zwierząt – dobre praktyki

Koniecznie trzeba pamiętać, że wymogi formalne dotyczące transportu zwierząt to tylko jedna strona tego zagadnienia. Druga równie istotna to zadbanie o komfort zwierząt. Nie da się ukryć, że w życiu zwierząt hodowlanych transport jest najbardziej stresującym etapem.

Można próbować zminimalizować to uczucie na wiele sposobów. Już sam załadunek powinien przebiegać spokojnie, najlepiej bez nadmiernego hałasu. Bardzo istotne jest również, aby nie upychać zwierząt nadmiernie w przestrzeni ładunkowej. Trzeba wziąć pod uwagę, że spędzą one tam kilka godzin w trakcie transportu.

Niezwykle ważna jest także technika jazdy i trzeba na to szczególnie uczulić kierowców. Unikać trzeba nagłego przyspieszania, gwałtownego hamowania, nadmiernej prędkości czy ostrego wchodzenia w zakręty. Trzeba pamiętać, że zwierzęta nie są w żaden sposób przypięte, więc zachowują dużą bezwładność. Każdy nagły manewr sprawia, że tracą równowagę, wpadają na siebie, mogą się także zranić.

Właściwy transport zwierząt a zysk

Jeśli do kogoś nie przemawiają argumenty humanitarne dotyczące transportu zwierząt, można odwołać się do bardziej wymiernych korzyści. Niewłaściwe warunku transportu mogą powodować znaczne straty. Jeśli z transportu zwierzęta wychodzą zranione lub pokaleczone, w znaczący sposób wpływa to na jakość ich mięsa i może mieć wpływ na niższą cenę skupu. Dodatkowo stres, zwłaszcza u świń może powodować, wydzielanie się hormonów zmieniających pH mięsa, co z kolei odpowiada za pogorszenie się smaku produktów z niego wykonanych.

Niemałym problemem jest także padnięcie zwierząt w trasie. Może to wynikać z kilku powodów – przegrzanie, zmarznięcie lub urazy fizyczne. Według jednego z branżowych portali australijscy hodowcy wyliczyli, że strata wynikająca z utraty bydła na trasie z pastwisk do ubojni może wynosić w sumie nawet 40 milionów dolarów.

Ważnym czynnikiem jest także odwodnienie – na trasie trwającej kilka godzin, bez wody – zwierzęta mogą utracić nawet kilka procent masy. Zapewnienie dostępu do wody w trakcie transportu zwierząt ma więc bezpośrednie przełożenie na ich wartość.

Transport zwierząt w małej skali

Na koniec warto pokrótce wspomnieć o transporcie zwierząt na niewielkich dystansach (do 50 km) i w celach niekomercyjnych, bo tego nie ujmuje w swoich założeniach wspomniane już Rozporządzenie. Nie ma również jednego aktu prawnego, który mówiłby, jak w szczegółach ma przebiegać taki transport. Trzeba więc stosować się do przepisów ogólnych dotyczących hodowli i transportu zwierząt, które mówią o zachowaniu ich ogólnego dobrostanu, czyli ochrony przed cierpieniem, uciążliwymi warunkami atmosferycznymi i zapewnienia im odpowiedniej przestrzeni.