Jak przyśpieszyć rozkład resztek pożniwnych?

Odpowiednio zagospodarowane resztki pożniwne mogą zostać użyte jako naturalny nawóz. Wykorzystując je, można użyźni ściernisko, poprawić strukturę gleby i wzbogaci ją w składniki odżywcze, które pozytywnie wpłyną na wzrost kolejnych upraw. Jak skutecznie przyśpieszyć rozkład masy roślinnej pozostałej po żniwach?

Nawożenie słomą

Słoma, która pozostaje po zbiorach zbóż, rzepaku czy kukurydzy, posiada właściwości, dzięki którym doskonale sprawdza się w roli naturalnego nawozu – zawiera duże ilości węgla, który stanowi odpowiedni pokarm dla mikroorganizmów odpowiedzialnych za proces mineralizacji gleby. Słoma, która ma zostać wykorzystana do użyźnienia ścierniska, powinna zostać dokładnie rozdrobniona – na fragmenty o długość od 3 do 10 cm. Zmieszanie z glebą nierozdrobnionej słomy może utrudnić proces wysiewania roślin i ograniczać ich późniejszy wzrost. Odpowiednio przygotowana biomasa powinna zostać równomiernie rozrzucona po powierzchni pola, a następnie zaorana. Głębokość orki należy dopasować do rodzaju podłoża – umieszczenie słomy zbyt głęboko w ciężkiej, wilgotnej glebie może doprowadzić do wytworzenia się warunków beztlenowych, które sprzyjają rozwojowi niepożądanych organizmów.

Prawidłowo przeprowadzone nawożenie ścierniska słomą zwiększa ilość dostępnych w glebie składników pokarmowych oraz próchnicy. Odpowiednie przygotowanie biomasy i wymieszanie jej z glebą to dopiero pierwszy krok. Konieczne jest również zwiększenie ilości pożytecznych mikroorganizmów, które odpowiadają za rozkład i mineralizację masy biologicznej, a także wypierają niepożądane organizmy, które w przyszłości mogą niekorzystnie wpływać na rozwój roślin.

Wykorzystanie mikroorganizmów do użyźniania gleby

Najskuteczniejszą metodą zwiększenia populacji mikroorganizmów na nawożonym polu jest wykorzystanie specjalnego preparatu mikrobiologicznego. W składzie dostępnych na rynku specyfików znajduje się najczęściej kilkadziesiąt gatunków mikroorganizmów – wśród nich są m.in. bakterie fermentacji mlekowej, bakterie fototropowe, promieniowce, drożdże i inne grzyby fermentujące. Po umieszczeniu w glebie wydzielają one enzymy, odpowiedzialne za rozkład celulozy, czyli głównego budulca słomy. Mikroorganizmy przekształcają go w składniki łatwo przyswajalne przez rośliny uprawne. Ponadto, odpowiednio zastosowane preparaty mikrobiologiczne regenerują strukturę gleby, inicjują proces powstawania próchnicy, a także wspierają oczyszczanie ścierniska ze szkodliwych substancji, np. pozostałości pestycydów.

Preparaty mikrobiologiczne osiągają największą skuteczność, jeżeli stosowane są w warunkach wysokiej wilgotności. Opryski warto wykonywać więc wieczorem lub rano, gdy na polach osadza się rosa. Zabieg ten można wykonać również w trakcie niewielkich opadów atmosferycznych. Należy pamiętać, że premiowanie UV jest szkodliwe dla mikroorganizmów, dlatego preparaty mikrobiologiczne nie powinny być stosowane podczas słonecznych dni. W okresie długotrwałych upałów oprysk preparatami mikrobiologicznymi powinien być wykonywany tylko późnym wieczorem, a podłoże powinno zostać uprzednio zwilżone.

Stosowanie nawozów azotowych

Mikroorganizmy, które rozmnażają się w rozkładającej się słomie, w szybkim tempie wiążą naturalnie występujący w glebie azot, przez co zmniejszają jego zasoby. Składnik ten potrzebny jest również do prawidłowego rozwoju roślin – z tego powodu pierwiastek ten powinien być dostarczany w formie szybko przyswajalnego nawozu. Dzięki takiemu działaniu mikroorganizmy nie będą wyczerpywały zasobów azotu zgromadzonych w glebie.

Jednym z częściej stosowanych nawozów azotowych jest RSM, czyli roztwór saletrzano-mocznikowy. Rozprowadzany jest on metodą oprysku. Roztwór saletrzano-mocznikowy wyróżnia długotrwałe działanie i wysoka skuteczność ‒ również w warunkach bardzo niskiej wilgotności. Wykorzystanie tego nawozu pozwala na równomierne i precyzyjne rozprowadzenie azotu w glebie. Innym, często wykorzystywanym nawozem azotowym jest mocznik. W przypadku suchego podłoża może być stosowany w formie wodnego roztworu, w przypadku bardziej wilgotnego ‒ w postaci stałej. Ta druga forma jest jednak wolniej przyswajana. Ilość azotu, którą nawożona jest gleba, powinna być dopasowany do masy zaoranej słomy. W uproszczeniu przyjmuje się, że mikroorganizmy glebowe do rozłożenia 100 kg słomy potrzebują od 5 do 10 kilogramów azotu. Ustalając zapotrzebowanie na nawóz azotowy, należy wziąć pod uwagę szereg innych czynników ‒ m.in. rodzaj gleby czy rodzaj słomy wykorzystanej do użyźnienia ścierniska. Suche, piaszczyste podłoże wymaga zastosowania górnych dawek nawozu. Jeżeli do użyźnienia ścierniska wykorzystana bogata w azot została słoma rzepaczana, stosowanie dodatkowych nawozów azotowych może być niepotrzebne.

Wykorzystanie resztek pożniwnych do użyźnienia ścierniska może przynieść bardzo dobre efekty, pod warunkiem, że zostaną one odpowiednio przygotowane, a dla wsparcia procesu mineralizacji gleby zastosowane zostaną preparaty mikrobiologiczne i nawozy azotowe.